วันพฤหัสบดีที่ 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2553

สุขภาพ สมุนไพร@ธรรมะทูโก

คำคม-สุภาษิต “ถ้าเราไม่สร้างความดี ความดีก็ไม่สร้างเรา”

ในสมัยเมื่อยังเป็นนิสิตมหาจุฬาฯอยู่ ได้อ่านคำกลอนบทหนึ่งที่ว่าสะอาดกาย หมายแน่แท้เจริญวัย, สะอาดจิตคิดสิ่งใดควรได้ ก็มีความรู้สึกว่า เป็นเรื่องธรรมดา เมื่อคนเราเจริญเติบโตขึ้นก็ต้องรักงาม รักความสะอาด ขืนปล่อยให้สกปรกเหมือนเด็กๆอยู่ สาวๆ ที่ไหนจะมองเล่า ครั้นเมื่อเราพิจารณาดูโดยรอบครอบแล้ว คำกลอนบทนี้มีความหมายลึกซึ้งกว่าที่คิด และคำอีกคำหนึ่งที่ฟังดูแล้วเป็นคำที่ครอบคลุมเนื้อหาสาระที่จะนำมาบอกเล่าในบทความนี้ก็คือคำว่า สุขภาพกาย และสุขภาพใจ

สุขภาพกาย เป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งที่คนเราจะต้องมีร่างกายแข็งแรง เพื่อที่จะทำการงาน และการดำรงชีวิตอย่างปรกติสุข หากสุขภาพกายเสื่อมทรุดก็พลอยมีผลกระทบต่อสุขภาพจิตด้วย มีนักปราชญ์ท่านได้คิดคำย่อเพื่อให้จำได้ง่ายเกี่ยวกับการรักษาสุขภาพ เพื่อให้ผู้ปฏิบัติมีอายุยืนนาน เหมือนหนึ่งเป็นยาอายุวัฒนะก็ว่าได้ คือ ถ้าอยากมีอายุยืนต้องปฏิบัติตามหลัก ๕ อ.

  • อ. ที่หนึ่ง คือ อาหาร ต้องถูกตามหลักโภชนาการ และย่อยง่าย
  • อ.ที่สอง คือ อากาศ ต้องอยู่ในที่ปลอดโปร่ง อากาศบริสุทธิ์
  • อ.ที่สาม คือ ออกกำลังกาย ต้องออกกำลังกายสม่ำเสมอทุกวัน
  • อ.ที่สี่ คือ อารมณ์ ต้องรักษาอารมณ์ไม่ให้เคร่งเครียด ไม่ถือโทษโกรธง่าย ๆ
  • อ.ที่ห้า คือ อุจจาระ ต้องถ่ายตรงเวลา สม่ำเสมอ
ตามหลัก ๕ อ. ที่ได้กล่าวมานี้ ข้อหนึ่ง ถึง ข้อห้า ยกเว้นข้อสี่ เป็นเรื่องที่เกี่ยวกับสุขภาพกาย น่าจะเป็นเรื่องที่ทำได้ง่าย เพราะว่าในโลกปัจจุบันนี้เทคโนโลยีเจริญก้าวหน้ามาก อาหารหรือก็อุดมสมบูรณ์ สถานที่ที่มีอากาศบริสุทธิ์ หากเลือกอยู่แถบชาญเมืองก็หาได้ไม่ยาก เครื่องออกกำลังกายหรือก็มีทั่วไป (หรือจะใช้วิชาโยคะท่าใดท่าหนึ่งใช้ออกกำลังกายเป็นท่าประจำทุกวันก็ได้) ฐานที่เป็นที่ถ่ายของเสียก็สามารถสร้างไว้ในบ้านได้อย่างสะดวกสบายกว่าสมัยก่อนเยอะ ไม่ต้องลบตาผู้คนไปถ่ายในป่าอีกต่อไปแล้ว ส่วนข้อที่ ๔ อารมณ์ คือการรักษาอารมณ์นี้น่าจะเป็นเรื่องที่ทำได้ยาก เพราะอยู่ๆ จะให้รักษาอารมณ์เลยนั้นคงเป็นเรื่องทำกันได้ไม่ง่ายนักหรอก ยกเว้นคนที่ฝึกมาดีแล้ว อบรมมาดีแล้วนั้นแหละจึงจะสามารถรักษาอารมณ์ไว้ได้ดี ที่นี้เรามาดูกันว่าเราจะฝึกจิตอย่างไรจึงจะทำให้สุขภาพใจไม่เสีย



สุขภาพใจ หรือสุขภาพจิต การรักษาอารมณ์ไว้ได้ดีนั้น มาจากการที่เราได้ฝึกจิตไว้ดีแล้ว การฝึกจิตตามหลักทางพระพุทธศาสนานั้นมีอยู่หลายวิธี เช่นกรรมฐาน ๔๐ และวิปัสสนา เช่นกำหนดสิ่งใดสิ่งหนึ่งนานๆ หรือการกำหนดลมหายใจเข้าหายใจออกที่เรียกวาอาณาปาณสติก็เรียก คือการฝึกจิตให้นิ่งอยู่ในอารมณ์ใดอารมณ์หนึ่งนานๆ นั่นเอง เมื่อเราฝึกบ่อยๆ จิตก็จะชำนาญ และทนทานต่ออารมณ์ที่เข้ามากระทบ ไม่ว่าจะเป็นความรัก โลภ โกรธ หลง เพราะเมื่อเราฝึกจิต ฝึกสติให้ดีพอแล้วสติก็จักขนเอาปัญญามาช่วยแก้ไขอารมณ์ต่างๆที่เกิดกับใจไว้ทันท่วงที เมื่อเรารักษาอารมณ์ไว้ได้ดังนี้ ก็จักเป็นผู้มีสุขภาพจิตดี และอายุยั้งยืนนาน เพราะฉะนั้นเราท่านทั้งหลายที่อยากมีอายุยืนจงมาปฏิบัติตามหลักห้า อ.ที่ได้บอกเล่ามานี้โดยที่ไม่ต้องกินยาอายุวัฒนะใด ๆ ก็สามารถมีอายุยืนเกินร้อยได้อย่างไม่ต้องสงสัยเลย

เมื่อเราเจ็บไข้ได้ป่วย สิ่งแรกที่เราคิดถึงคืออะไร? ร้อยทั้งร้อยจะต้องตอบเป็นเสียงเดียวกันว่า “ยา” สมัยก่อน เมื่อบ้านเมืองยังไม่เจริญก้าวหน้าด้วยวิทยาศาสตร์เทคโนโลยี่ หมอชาวบ้าน หรือหมอยาสมุนไพรมีบทบาทสำคัญมากในการดูแลรักษาสุขภาพชุมชน แม้สมัยนี้จะเจริญก้าวหน้าหาหยูกยาได้ง่ายในร้านขายยาทั่วไป ยาสมุนไพรก็ยังคงมีบทบาทในชุมชนที่ห่างไกลความเจริญ มียาหลายชนิดที่สกัดจากพืชสมุนไพรและนำมาบำบัดรักษาโรคอย่างได้ผล เช่นหญ้าหนวดแมว นำมาสกัดรักษาโรคหืดหอบอย่างได้ผลเป็นต้น ในฉบับเริ่มต้นนี้ เราจะมาเรียนรูเรื่องพืชสมุนไพรเพื่อนำมาใช้ในชีวิตประจำวันได้ หรือที่เรียกว่า การเรียนรู้เภสัชกรรมไทย

เภสัชกรรม คือ การเรียนรู้และใช้สมุนไพรเป็น วันนี้เราจะมาเรียนรู้พืชสมุนไพร สามชนิดคือ ถั่วเขียว ชุมเห็ดไทย และ เดือย หรือมะเดือย

ถั่วเขียว ถั่วเขียวที่เรานำมาต้มใส่น้ำตาลแดงกินทุกวันนั้น ท่านรู้ไหมว่ามันมีสรรพคุณต่อร่างกายมนุษย์เราอย่างมากโดยเฉพาะเรื่องไขข้อ และหมอนรองกระดูกไขสันหลัง เพราะฉะนั้นถ้าท่านใดรับประทานถั่วเขียวทุกวัน หรืออาทิตย์ละครั้ง จะไม่ค่อยมีปัญหาเรื่องไขข้อ และหมอนรองกระดูกไขสันหลัง

ชุมเห็ดไทย ชุมเห็ดไทย (ไม่ใช่ชุมเห็ดเทศนะ) ท่านรู้ไม่ว่า เป็นพืชสมุนไพรล้มลุกที่ขึ้นง่ายดาษดื่นในเมืองไทยเรานั้นจะเป็นยาที่ มีสรรพคุณต่อระบบประสาทอย่างดี นอกจานั้นยังช่วยการทำงานของตับให้เป็นปรกติอีกด้วย เพราะสามารถปรุงเป็นยาบำรุงประสาท แก้นอนไม่หลับ และยังแก้ตับอักเสบได้อีกด้วย

เดือย มะเดือย เดือยหิน หรือ ลูกเดือย เป็นยาในรูปอาหาร เพราะคนไทยโดยมานำมาทำเป็นอาหารหวานในรูปต่างๆ เช่นขนมไอครีมใส่ลูกเดือย ขนมบัวลอยใส่ลูกเดือยเป็นต้น ซึ่งนอกจากจะปรุงเป็นอาหารอย่างดี ทานเป็นอาหารหวานหอมเอร็ดอร่อยแล้ว ท่านเชื่อไม่ว่ามันยังสารมารถช่วยรักษาโรคเหน็บชา ขับปัสสาวะ และบำรุงคนที่พึ่งฟื้นจากพิษไข้ได้อีกด้วย

ฉบับนี้เห็นจะพอกันแค่นี้ก่อนนะครับแล้วมาพบกันใหม่ฉบับหน้า มีข้อสงสัยประการใด ก็สอบถามกันมาได้นะครับที่ Mraksa@hotmail.com ขอให้ทุกท่านสุขภาพดี มีความสุตลอดกาลนาน นะครับ ด้วยรอยยิ้ม และความปรารถนาดีคร๊าบ..บ..บ



ศรีวัชรอาสน์

10:10 P.m. February 4, 2010